Ruim 90 Vrienden bezochten de najaarslezing door Jan Haverkate op 6 november 2019
De lezing van Jan Haverkate werd drukbezocht door de leden van VVT. Jan Haverkate promoveerde dit jaar aan de Vrije Universiteit Amsterdam met zijn proefschrift Spindokters van de Gouden Eeuw. De eerste pamfletoorlog van Overijssel (1654-1675).
In officiële pamfletten vroegen de stadsregenten van Deventer, Zwolle en Kampen hun achterban om een redelijk oordeel over hun politieke beleid, terwijl zij met anonieme pamfletten het gewenste publieksoordeel via fictieve personages en zelfbedachte verhalen aan de man probeerden te brengen. Door het beroep op de publieke opinie als politieke autoriteit werd de grondslag gelegd van de nationale publieke opinie en democratische rechtstaat die aan het einde van de 18e eeuw ontstond (Jan Haverkate, 2019).
De interessante uiteenzetting van de politieke realiteit in de 17e eeuw kwam nog meer tot leven aan de hand van verschillende historische afbeeldingen tijdens de presentatie. De geschiedenis van de republiek Overijssel, als onderdeel van het Heilige Roomse Rijk, tot de periode onder Spaans bestuur en de ontwikkelingen na de Vrede van Munster werden nader toegelicht.
Op het schilderij dat gemaakt werd van de Vrede van Westfalen (1648) waar de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden erkend werd als soevereine staat, is Willem Ripperda uit Hengelo te zien die namens Overijssel het verdrag ondertekende. Echter van rust bleek de komende jaren geen sprake. De benoeming van Rutger van Haersolte tot de drost van Twente in 1654 leidt tot een partijstrijd en scheuring in de landsregering. De verschillende partijen publiceerden officiële en anonieme pamfletten die leiden tot een pamfletoorlog van 1654-1657. Arbiters uit Holland, Johan de Witt en Cornelis de Graeff, bemiddelen in dit geschil. In 1660 wordt Adolf Hendrik van Raesfelt, heer van Twickel aangesteld als drost van Twente. De pamfletoorlog laait weer op tussen 1668-1671 ook tegen van Raesfelt. In 1669 sturen de Staten van Holland topdiplomaten Adriaen Paets en Coenraad van Beuningen naar Overijssel om te bemiddelen in deze partijstrijd.
In 1672 vallen Frankrijk, Keulen en Munster Nederland binnen. Deventer geeft zich na enkele dagen over. De Zwolse partij beschuldigt het stadsbestuur van verraad en er wordt een smaadcampagne georganiseerd die de snelle overgave bekritiseert. Van Raesfelt krijgt de meeste kritiek te verwerken. Hij heeft in de Summair Apologicque Deductie (1673) onder andere zijn reactie op deze negatieve publiciteit beschreven. Dit document is bewaard gebleven in het Huisarchief van Twickel.
In 1674 werd Overijssel weer in de Republiek opgenomen en het openbaar bestuur hersteld op basis van een nieuw regeringsreglement. De Stadhouder benoemt de leden van de stedelijke magistraat in plaats van de benoemingen door Overijssel zelf. Adolf Hendrik van Raesfelt blijft tot 1682 drost van Twente.
Een geslaagde avond voor iedereen die geïnteresseerd is in geschiedenis en de historie van Overijssel.
De onderstaande afbeeldingen zijn beschikbaar gesteld door Jan Haverkate.
Monique Vennevertloo
[layerslider id=”4″]