Op 7 november 2018 gaf Edwina Brinckmann-Rouffaer een bijzonder boeiende presentatie ondersteund met dia’s over haar werk als vaste schilderijen-restaurateur van kasteel Twickel, getiteld ‘Bedoeld voor de Eeuwigheid’.

Vanaf 1991 onderhoudt mevrouw Edwina Brinckmann- Rouffaer de schilderijen van kasteel Twickel. Elk jaar gaat een aantal schilderijen door haar handen. Door jaarlijks een aantal schilderijen ter hand te nemen is in de loop van zevenentwintig jaar ongeveer de helft van de ongeveer 400 schilderijen in Kasteel Twickel in ordentelijke staat gebracht. Twickel heeft een mooie, complete, 19e-eeuwse collectie van goede schilders. Bijzonder zijn de landschapsschilderijen, waarvan het landschap nog steeds in de directe omgeving te zien is.

Het restaureren van een schilderij is een proces waarin veel wordt gepeinsd en gespeurd. Niet alleen ten aanzien van de uit te voeren handelingen, maar ook over de personen die zijn afgebeeld en over de schilder zelf. Gaandeweg komt er een verbinding tot stand; dichterbij kan een schilderijen-restaurateur eigenlijk niet komen. Edwina noemt het “meervoudig gedenken” en het hoort bij haar vak. Van het gehele proces van behandeling wordt een verslag gemaakt, waarin alle gebruikte materialen staan vermeld. Dit moet toekomstig onderhoud aan de schilderijen door generaties restauratoren na haar, vereenvoudigen.

Aan de hand van een bijzonder object dat ze nu onderhanden heeft legde ze uit welke fasen doorlopen moeten worden om een olieverfschilderij ‘voor de eeuwigheid’ te behouden.
Het betreft een doek dat als plafonddecoratie in een kamer in de noord-toren heeft gehangen. Dit doek is zeer vervuild en beschadigd door de wijze ophangen aan een houten raam. De verf is in hoge mate verhard en gecraqueleerd. Het is een doek uit plm. 1730 en stelt een fantasie van een baroktuin voor met kasteel Twickel op de achtergrond. De voorstelling doet denk aan le Bosquet de la Salle de Bal in Versailles.

De restaurateur moet kiezen tussen 3 soorten van herstel:
1. Conservering: het stoppen van het verval
2. Restauratie: volledig cosmetische herstel en het doek in de oorspronkelijke staat terugbrengen
3. Het weer presentabel maken van het doek. Dit zit tussen 1 en 2 in.
In dit geval is gekozen voor het weer presentabel maken van het doek. Edwina denkt hier ongeveer 140 uur voor nodig te hebben. Ze besteed eerst veel aandacht aan de achterkant van het object. De achterkant bevat vaak nuttige informatie voor de restaurateur. Deze moet stofvrij worden gemaakt, waardoor de jute ondergrond weer soepeler wordt en beschadigingen gemakkelijker hersteld kunnen worden. Jammer dat veel schilderijen in de twintiger jaren bij vorige restauraties van een wasbedoeking zijn voorzien. Men dacht in die tijd dat daardoor de doeken minder gevoelig voor vocht zouden zijn. Dit blijkt echter niet waar te zijn. In 1991 bleek dat er toch veel schimmel aanwezig was in de collectie. Door de wasbedoeking werden de schilderijen zwaarder en moesten ze ook van een nieuwe lijst worden voorzien. Dat ging ten koste van het 17e-eeuwse karakter. Tegenwoordig blijven de schilderijen in een betere staat doordat het kasteel in de winter permanent verwarmd wordt en er stofzuigers met goede filters worden gebruikt.
Als de achterkant klaar is gaat Edwina beginnen met de voorkant. Dit is een geïntegreerde behandeling. Ze werkt het schilderij bij in vlakken van 10 bij 10 centimeter.
Ze gaat eerst alle barstjes opvullen met een mengsel van krijt en vislijm en daarna het verfoppervlak reinigen, waarbij spuug een effectief middeltje blijkt te zijn. Er moeten ook veel vliegenpoepjes worden verwijderd. De vernislaag wordt zo veel mogelijk in stand gehouden om het oude patin en de ingetogen kleurschakering te behouden. Een gerestaureerd doek mag niet te veel opvallen tussen de andere doeken van de collectie.  Als dat allemaal klaar is wordt de voorstelling geretoucheerd en op kleur gebracht. Tot slot moet het doek weer op een duurzame manier bevestigd worden aan het plafond in de noord-toren. Twickel heeft een jaarlijks budget voor restauratie en onderhoud van de schilderijencollectie. Op de detailfoto’s is goed te zien hoe het doek opknapt na reiniging.

[layerslider id=”11″]